Web ostatua

Web domeinua/Web ostatua/FTP

Web domeinua

Gure webgunea jendaurrean aurkezteko prest dagoenean, nabigazio-barran erabiltzaileek idatziko duten domeinua erregistratu behar dugu bertara sartzeko. Haren izena nahi duguna izan daiteke, eta hainbat aukera ditugu hedapena definitzeko, helburu komertzialak dituzten hedapenetatik (.com edo .biz., adibidez) irabazi asmorik ez dutenetara edo pertsonaletara (.org, .net edo .info, adibidez), edota webgunearen kokapena zehazteko balio gehigarria duten eskualdeko hedapenak, hala nola .co.uk Erresuma Batuko webguneetarako edo .eu Europar Batasunarekin lotutako webguneetarako.

Gure webgunerako domeinu bat erosteko, erregistratzaile batekin kontu bat ireki behar dugu. Domeinu gehienek urteko muga-zerga bat ordaindu behar dute, baina prozesua nahiko erraza da, gure domeinuari emango diogun izena eta hedadura erabakitakoan, bilaketa bat egin, aukeratu dugun izena ez dela erabiltzen ari eta eskuragarri dagoela ziurtatzeko, eta, gero, eskaera egin.

Domeinua erregistratuta dagoenean, sistemak domeinuarekin lotu nahi ditugun zerbitzarien izenak  (nameservers)  eskatzen dizkigu. Izen horiek domeinu eta aurrizki batez osatutako testu-kateak dira, normalean NS1 eta NS2, gure webgunearen kokapena zehazten dutenak (zerbitzari edo nameservers izenak gure webgunea gordetzen den zerbitzariak ematen ditu). Oraindik izen horiek ez baditugu, konpainiak eskaintzen dituenak erabil ditzakegu eta aurrerago aldatu.

GARRANTZITSUA: zure domeinua erregistratzen duen konpainiak zerbitzari izenak esleitzen ditu lehenetsita, eta haiek behin-behineko gordeleku gisa erabiltzen dituzte (aparkaleku ere esaten zaio). Hasiera batean, izen horiek esleitu eta aurrerago alda ditzakezu zure zerbitzaria prest dagoenean. Konpainia batzuek domeinuaren erregistroa eskaintzen dute zerbitzarien alokairuarekin batera, eta, erabiltzen baditugu.

Web ostatua

Zerbitzari bat konfiguratzeak eta mantentzeak garatzaile guztiek ez dituzten ezagutzak eskatzen ditu. Hori dela eta, web ostatua (web hosting) izeneko zerbitzua eskaintzen duten konpainiak daude. Zerbitzu horri esker, edozein pertsonak konfiguratutako zerbitzari bat alokatu dezake, webgune bat edo asko gordetzeko prest dagoena.

Web ostatu-mota bat baino gehiago daude eskuragarri, hala nola, hainbat webgunek zerbitzari beretik (ostatu partekatua) jardutea ahalbidetzen dutenak, webgune bakar baterako zerbitzari oso bat gordetzen duten zerbitzu profesionalagoak (ostatu dedikatua), edo zerbitzari askotan (hodeiko ostatua) webgune zabal bat banatzen dutenak, tarteko hainbat aukera barne.

Web ostatu-kontu bat edukitzearen abantaila nagusia da denek eskaintzen dutela kontrol-panel bat gure webgunea sortzeko eta konfiguratzeko aukerekin. Honako hauek dira zerbitzu horietako gehienetan aurkituko ditugun aukerarik ohikoenak.

• File Manager web-tresna bat da, gure webguneko fitxategiak administratzeko. Tresna honen bidez, nabigatzailetik igo, jaitsi, editatu edo ezabatu ditzakegu fitxategiak zerbitzarian.
• FTP Accounts-ek zerbitzariarekin FTP (File Transfer Protocol) bidez konektatzeko erabiltzen ditugun kontuak administratzeko aukera ematen digun zerbitzua da.
• MySQL Databases gure webgunerako datu-baseak sortzeko aukera ematen digun zerbitzu bat da.
• phpMyAdmin PHPn programatutako aplikazio bat da, gure datu-baseak administratzeko.
• Email Accounts gure webgunearen domeinuarekin posta elektronikoko kontuak sortzeko aukera ematen digun zerbitzua da (adibidez, info@midominio.com).

Merkatuko kontrol panelik ezagunena -cPanel- da.

Ostatua(1): ‘CPanel’ baten irudia, axartarena

Ostatu-kontu bat ireki ondoren, konpainiak mezu elektroniko bat bidaltzen digu kontrol-panelera sartzeko eta zerbitzaria konfiguratzeko behar dugun informazioarekin. Konpainiaren sistemak, oro har, behar ditugun narrizko kontu guztiak sortzen ditu, FTP kontu bat barne, fitxategiak igotzeko.

Oinarrizkoa: ordainpeko ostatu-kontuez gain, praktikatzeko erabil dezakegun doako ostatua dago, baina zerbitzu horiek propaganda barne hartzen dute edo webgune profesionalak garatzea eragozten duten murrizketak ezartzen dituzte.Beti gomendatzen da hilean 5 dolar inguruko kostua izan dezakeen ostatu partekatuko kontu batekin hastea, ostatu profesionaleko zerbitzu batek nola lan egiten duen ikasteko eta eskaintzen dituen aukera guztiak aztertzeko. Hainbat konpainiak ostatu-mota hori sartzen dute beren zerbitzuetan.

FTP programak

Aipatu berri dugun bezala, ostatu-kontuek nabigatzailetik webguneko fitxategiak administratzeko zerbitzua eskaintzen dute. Web orri honetara kontrol-paneletik sar gaitezke, zerbitzarian fitxategiak igo, jaitsi eta editatzeko.

Tresna erabilgarria da, baina soilik praktikoa aldaketa txikiak egin behar ditugunean edo fitxategi gutxi batzuk igo behar ditugunean.

Tresnak nabigatzaileetan integratuta dagoen sistema bat aprobetxatzen du, eta FTP (File Transfer Protocol) izeneko protokolo batekin lan egiten du fitxategiak ordenagailu batetik bestera transferitzeko sare batean.

Nabigatzaileek sistema hau erabiltzen dute erabiltzaileei fitxategiak deskargatzeko aukera emateko behar dutelako, baina helburu nagusia webguneak pantailan deskargatzea eta erakustea denez, esperientzia txarra eskaintzen dute fitxategi horiek manipulatzeko orduan. Horregatik, garatzaile profesionalek ez dute nabigatzailea erabiltzen, FTP protokoloa erabiliz bezero baten eta zerbitzari baten artean fitxategiak transferitzeko berariaz diseinatutako programak baizik.

Merkatuak hainbat FTP programak eskaintzen ditu, ordainpeko eta doako bertsioak barne. Doako programarik ezagunenak Filezilla du izena eta www.filezilla-project.org helbidean dago eskuragarri. Programa honek hainbat panel eskaintzen ditu konexioari eta parte hartzen duten ordenagailuei buruzko informazioarekin, bi panel barne, bata bestearen ondoan, panel batetik bestera arrastaka eramate hutsarekin ordenagailuen artean transferitu ditzakegun artxibo lokal eta urrunen zerrendarekin.

Ostatu-kontu bat irekitzen dugunean, sistemak automatikoki sortzen du FTP kontu bat gure webgunerako, protokolo hau erabiliz zerbitzariarekin bat egin dezakegu (sistemak kontu hori konfiguratzen ez badu, guk geuk egin dezakegu, kontrol-paneleko FTP Accounts aukeratik).

Konexioa egiteko behar ditugun balioak hauek dira:

• Ostalaria (host) (IP edo domeinua),
• Erabiltzailearen izena
• Gakoa edo pasahitza
• Zerbitzariarekin FTP bidez konektatzeko ostalariak esleitutako ataka

Filezillak informazio hori txertatzeko bi modu eskaintzen ditu:

• Barra bat goiko aldean konexio azkar bat egiteko
• Botoi bat maiz erabiltzen diren hainbat konexio gordetzeko

Ostatua(2): ‘filezilaren’ irudia, fitxategiekin

Biltegiratzeko edo aurretiazko konexioetara sartzeko botoia sakatuz gero (1. zenbakia), Filezillak leiho bat irekiko du, eta, bertan, eskuragarri dauden konexioen zerrenda administratu eta konfigurazio-aukera gehigarriak zehaztu ahal izango ditugu.

Leihoak konexio bat sortu, berrizendatu eta ezabatzeko botoiak (New Site, Rename, Delete), erabili nahi dugun protokoloa aukeratu ahal izateko eremuak (FTP konexio normal baterako eta SFTP konexio seguru baterako), fitxategiak transferitzeko erabilitako enkriptazio modua eta eskatutako kontu mota (Anonymous konexio anonimoetarako edo Normala erabiltzailea eta gakoa behar duten konexioetarako).

Programak konfigurazio aurreratuago baterako panel gehigarriak ere baditu, irudiak erakusten duen bezala.

Egoera normal batean, konexioa ezartzeko, ostatua txertatu behar dugu (gure webguneko IPa edo domeinua), kontu mota hautatu Normal gisa, erabiltzaile-izena eta pasahitza sartu, eta gainerako balioak lehenetsita utzi.

Ordenagailuak konektatzen direnean, Filezillak fitxategien zerrenda erakusten du pantailan. Ezkerrean fitxategiak gure ordenagailuan hautatutako direktorioan daude (gure disko gogorrean nahi dugun edozein direktorio hauta dezakegu), eta eskuinean gure ostatu-kontuaren erroko direktorioan dauden fitxategiak eta direktorioak daude, irudiak erakusten duen bezala.

Ostatu-kontu bat sortzen denean, sistemak hainbat direktorio eta fitxategi ditu, zerbitzuak eskatutako informazioa gordetzeko (emailak biltegiratzea, erabiltzaileen jardueraren jarraipena egitea, etab.).

Gure webguneko fitxategiak gordetzeko direktorioa public_html da. Direktorio hau irekitzen denean, gure fitxategiak igotzen has gaitezke ezkerreko paneletik eskuineko panelera arrastatuz (ikus goiko irudia).

Zerbitzari lokala

HTML dokumentu bat irekitzeko nabigatzailea izatea nahikoa da.

Oro har, frontend lengoaia bakarrik duen web-orri bat sortzen badugu, adibidez, HTML, CSS eta Javascript soilik erabiliz eraikitako web-orri bat, nabigatzailea bera gai izaten da behar bezala interpretatzeko, eta, beraz, ez dugu zerbitzari gehigarririk izan behar sisteman.

Egin dezagun froga bat

Lan tresnak prestatu:

Sortu webgintza izeneko karpeta bat idazmahaian bertan, eta haren barruan index.html fitxategi bat.

Zerbitzaria(1): Proiektuaren karpeta eta lehen fitxategia (index.html)

Orain webgintza karpeta bat eta haren barruan index.html fitxategi bat izango dituzu. index.html fitxategiak zure nabigatzailearen ikonoa du orain.Zerbitzaria(2): Proiektuaren karpeta eta lehen fitxategia prest

Egin klik eskuineko botoiaz fitxategi berriaren gainean eta irekitzeko hautatu: Ireki honekin/Ohar-bloka, eta idatzi bertan irudiko testua.

Gorde aldaketak fitxategian eta itxi. Jo webgintza karpetara, ireki eta egin ezker klik bikoitza  index.html  fitxategiaren gainean. Nabigatzailea irekiko da eta beheko irudi hori ikusiko duzu agurrarekin:Zerbitzaria(4): Idatzitako kodearen emaitza

GARRANTZITSUA: Nabigatzailearen fitxan, goiko aldean, erlaitzean, ‘Lehen Agurra’ ipintzen du, <title>eta </title> etiketekin guk agindu bezala, eta gorputzean ‘KAIXO GUZTIOI! ONGI AL ZAUDETE? jartzen du paragrafo etiketen artean <p> eta </p>etiketen artean, ‘KAIXO GUZTIOI! ONGI AL ZAUDETE?’, komatxo artean jarriz agindu diogun bezala.
Eta hori guztia gure nabigatzailean dago, web-orri arrunt bat bezala. Proba dezakezue beste nabigatzaileren batekin, emaitza berdintsua lortuko duzue.

Oinarrizkoa: nabigatzailean fitxategi bat irekitzeko bi modu:

• Saguaren eskuin botoiaz klik fitxategiaren gainean eta Ireki honekin/[nabigatzailea]hautatu
• Fitxategian klik bikoitza egin saguaren ezker botoiaz eta sistema arduratzen da nabigatzailea irekitzeaz eta dokumentua kargatzeaz.

Horratx gure lehen web-orria!

Hala ere, backend lengoaiak erabili behar baditugu, adibidez, PHP, beharrezkoak diren zerbitzariak instalatu behar ditugu gure ordenagailuan (edo zerbitzarian), horiek lengoaia interpretatzeko gai izan daitezen eta azken emaitza nabigatzailearen bidez ikusteko aukera izan dezagun. Nabigatzaileak, zerbitzari hori gabe, ez luke interpretatuko nabigatzailea.

GARRANTZITSUA: Tokiko web zerbitzari gisa ezagutzen da erreferentziazko ekipoari berari sare lokal batean gordetako web zerbitzari hori. Horrela, tokiko web zerbitzaria sare lokal bat osatzen duten ekipoetako edozeinetan instalatu daiteke. Instalazioa software baten bidez egiten da, eta software horrek aukera ematen du web orrian probatzeko eta nabigatzeko.

Tokiko zerbitzariak hainbat abantaila eskaintzen ditu, eta interesgarria da horiek ezagutzea.

• Lehenik eta behin, aukera ematen du webgunean mota guztietako probak egiteko, hondatzeko beldurrik gabe, eta hori onura handia da erabiltzaileei esperientziarik onena emateko
• Bigarrenik, ez da beharrezkoa domeinu bat kontratatzea 127.0.0.1 baita, eta disko gogorrak hosting funtzioak betetzen ditu.
• Eta, hirugarrenik, aurreko puntuekin zuzenean lotuta, Interneteko webguneaz gain, tokiko zerbitzarian ere eduki daiteke biltegiratuta, euskarri gisa.

Beraz, gaur egun enpresek asko erabiltzen duten baliabidea da. Izan ere, modu azkar eta errazean zuzendu ditzakete akats horiek guztiak, baita egoki iritzitako aldaketak egin ere, webgune korporatiboan, urruneko behin betiko zerbitzarira igotzeko prest daudela erabat ziur egon arte.

XAMPP

Aurrerago ikusiko dugun bezala, JavaScript kode batzuk zerbitzari batetik deskargatzen direnean bakarrik lan egiten dute, eta zerbitzari teknologiak PHP bezala zerbitzari batean ostatatzea eskatzen dute funtzionatzeko.

Zer da Localhost?

Termino sinpleetan, funtsean pentsa dezakezu localhost ordenagailua bezala». Gogoan izan “ordenagailu hau” programari aplikatzen zaiola, eta ez fisikoki erabiltzen ari den ordenagailuari.

Maila teknikoagoan, localhost normalean IP 127.0.0.1 helbidean ebazten da, hau da, loopback helbidean. Bere garrantzia dela eta, “localhost” terminoa domeinu-izen erreserbatua da. Horrek esan nahi du, nahasketak saihesteko, ezinezkoa dela domeinu-izen bat «localhost» duena domeinu-izenaren lehen edo bigarren mailan erregistratzea.

Dokumentu mota horiekin lan egiteko, bi aukera daude:

1. Web-ostatuko kontu bat eskuratu eta probak egiteko erabili
2. Gure ordenagailuan zerbitzari bat instalatu

Garatzaile askok bigarren aukera baiatuta «proba lokaleko ingurunea» izeneko zerbait sortzen dute webguneak eraikitzeko. Funtsean, ingurune horrek zuzeneko webgune bat imitatzen du, baina guztiz independentea da erabiltzailearen ordenagailuan.

Gunea localhosten bakarrik existitzen denez, erraza da garatzaileentzat probak egitea ingurune horretan, benetako webgune batean zerbait apurtzeko beldurrik gabe. Gunea osaturik eta baliozkotuta dagoenean, garatzaileek beren localhost inguruneko webgunea benetako zerbitzari-ingurune batera mugi dezakete eta argitaratzeko.

Hona hemen hainbat zerbitzari lokal:

Zerbitzaria(5): Hainbat zerbitzari lokal

Ikastaro honetan XAMPP erabiliko dugu, batik bat sistema eragile guztietan instala daitekeelako.

Zer da XAMPP?

XAMPP Apacheren banaketa bat da, hainbat software libre barne hartzen dituena.

• X-k Linux, Windows eta Mac OS X sistema eragileak irudikatzen ditu.
• A-k Apache web zerbitzariari egiten dio erreferentzia. Zerbitzari hori kode irekikoa da, eta Apache Software Foundationek software libre gisa eskaintzen duen aplikazio orokorra da.
• M-k MySQL eta MariaDB datu-baseak irudikatzen ditu. Eurak dira munduko datu-baseak kudeatzeko sistema ezagunenak. Web zerbitzuetarako datuak biltegiratzeko balio du. MariaDB, MySQL proiektuaren adar bat da (fork).
• P-k zerbitzariaren aldean programatzeko PHP lengoaia irudikatzen du. Web orriak eta aplikazio dinamikoak sortzeko aukera ematen du. Plataformatik independentea da.
• P-k sistemaren administrazioan, web-garapenean eta sare-programazioan erabiltzen den Pearl programazio-lengoaiari egiten dio erreferentzia. Web dinamikoak programatzeko ere balio du.

XAMPPen aplikazio-eremuak

XAMPP zerbitzaria azkar eta erraz instala daiteke Linux, Windows eta Mac OS X sistema eragileetan, nork bere frogak egiteko sistema gisa, fitxategi exekutagarri bakar batekin. XAMPPen Software-paketeak edozein web-zerbitzaritan erabiltzen diren osagai berberak ditu, eta, horrela, garatzaileek proiektuak bee konputagailuan bertan testatu eta sistema errealetara erraz transferitu ditzakete. Dena dela, XAMPP ez da gomendatzen zerbitzari publiko gisa, zenbait muga baitauzka segurtasunari dagokionez.

XAMPP nola instalatu pausoz pauso

Guk XAMPP paketearen instalazioa Windowsen egingo dugu. Linux edo Mac OS X sistema eragileetan nahi izanez gero, instalazio-prozesua antzekoa da.

XAMPPen kontrol-panela

Kontrol-panelaren erabiltzaile-interfaze garbian ekintza guztiak protokolatzen dira eta moduluak banaka aktibatu edo desaktibatu daitezke klik soil batekin. Gainera, hainbat erabilera daude, hala nola:

Zerbitzaria(14): XAMPPen kontrol panela

• Config: XAMPP eta beste osagai isolatu batzuk konfiguratzeko.
• Netstat: tokiko ordenagailuan funtzionatzen ari diren prozesu guztiak erakusten ditu
• Shell: UNIX komandoen leiho bat jaurtitzen du
• Explorer: ireki XAMPP karpeta Windowsen arakatzailean
• Zerbitzuak: martxan dauden zerbitzu guztiak erakusten ditu
• Help: erabiltzaileen foroetarako estekak ditu
• Quit: kontrol-paneletik irteteko erabiltzen da

Kontrol-panelean, erabiltzaileak bereizita has edo buka ditzake moduluak.

Nola jarri martxan moduluak

Zerbitzaria(14): XAMPPen moduluak martxan jarri

Goiko aldean, XAMPP moduluak banaka hasi edo eten daitezke, Start, Stop eta Actions komandoen bidez. Aktibatu diren moduluak berdez markatuta agertzen dira.

Akats batengatik horietako bat hasterik ez badago, gorriz markatuta agertuko da. Beheko aldean protokoloan jasotako errore-jakinarazpenek errorearen kausak aurkitzen laguntzen dute.

Doitu XAMPP

Apacheren erabileran maiz gertatzen diren akatsen kausa bat blokeatutako ataka bat da. XAMPP konfigurazio estandarrak 80 portu nagusia eta SSL 443 portua esleitzen dizkio web zerbitzariari, baina beste programa batzuek blokeatzen dituzte. Aurreko irudian Skype berehalako mezularitza programarekin gatazka bat agertzen da. Programa hori 80 eta 443 portuak erabiltzen ari da, eta, beraz, zerbitzaria ezin da hasi. Hiru irtenbide posible daude:

• a. Aldatu portua Skypen: horretarako, Skype irekitzen da, eta, bertan, Tresna elektronikoak > Aukerak > Aurreratua> Konexio informatikoa laukitxoa desmarkatzen da. Lauki horretan, Erabili 80 eta 443 atakak sarrerako konexio elektrikoetarako.
• b. Aldatu ateen konfigurazioak Apache-n: egin klik Apache moduluaren konfigurazioan (Config) eta ireki PD.CONF eta PD-SSL.CONF. fitxategiak. Pd.conf-en 80. portua erabili nahi duzun portuarekin aldatzen da, eta gauza bera egiten da pd-ssl.conf-en, 443 portuarekin. Gorde artxiboak. Eskuinaldean dagoen Config «Doitu portuak» teklan, egindako aldaketak konf fitxategietan sartu ahal izateko.
• c. Skype amaitu: Skyperekin gatazkarik ez izateko metodorik errazena da itxi eta berriro hastea, Apache zerbitzaria martxan dagoenean

Errore-jakinarazpenak gorriz agertzen dira Kontrol Panelean, gatazka konpontzeko argibideekin

Zerbitzaria(14): XAMPPen Errore-jakinarazpenak gorriz

Moduluak nola administratu

Modulu bakoitzerako “Admin” funtzio bat dago.

XAMPP zerbitzariaren instalazioa egiaztatu

Htdocs karpeta

Instalazioaren jarraibideak hitzez hitz bete badituzu, zure zerbitzari lokala Xampp helbide honetan egongo da: C:\Xampp instalatuta egongo da.

• Sartu hemen: Tokiko diskoa (C:) > Xampp.
• Bilatu htdocs karpeta.
• Ireki htdocs karpeta. Bertan gordeko ditugu gure garapen guztiak. Izan ere, berau dugu zerbitzari lokalaren erroko karpeta.
• Kokatu htdocs karpetaren barruan, gorago sortu dugun eta idazmahaian gorde dugun webgintza karpeta index.html fitxategiarekin.
• Orain ireki nabigatzailea eta helbide-barran idatzi localhost/webgintza sartu eta lehen ikusi dugun irudi berbera agertu beharko luke pantailan. Oraingoan helbide-barran localhost/webgintza agertzen zaigu, zerbitzaritik bidalitako informazioa denaren seinale. Aurreko adibidean egin dugunarekin alderatzen baduzu, hura idazmahaitik (desktop) jasotakoa dela ikusiko duzu.

Zerbitzaria(17): XAMPPekin lehen froga