Osagarriak

Perpaus osagarriak ere mendeko perpausak dira.

Hain zuzen ere, perpaus nagusian dagoen elementu baten (gobernatzailea) osagarri dira perpaus hauek.

Perpaus Konpletibo ere esan izan zaie. Perpaus osagarri jokatugabeak: -tzen / -tzera(t) / -tzeko / -tzea + atzizkia / -tzea edo -tzerik .

Perpaus osagarri jokatuak:

  • Adierazpen-perpaus osagarriak
  • Galde-perpaus osagarriak (zehar-galderak)
  • Perpaus osagarri izenlagunak
  • Subjuntiboko perpaus osagarriak
EPD-MENDERAKUTZA-5-osagarriak

-(e)la / -(e)nik

Konpletiboek zer? galderari erantzuten diote eta osagarri zuzenaren lekua hartu ohi dute perpaus nagusian.
Perpaus nagusia baiezkoa denean, konpletiboak -(e)la atzizkia hartuko du; ezez­koa denean, ordea, -(e)nik.

Nahiz eta perpaus nagusia ezezkoan izan, konpletiboak har dezake -(e)la atzizkia, baldin eta hiztunak bertan esana gauza ziurtzat badauka.

  • Jon etxean dagoela uste dut.
  • Ez pentsa hain erraza denik.
  • Bihar ez dut uste bazkaltzera etorriko naizenik.
  • Ez ahaztu bihar afaria daukagula.
  • Ba al dakizu Jon etorria dela?
-(e)na

Bizkaia aldean, batez ere, -(e)laren ordez -(e)na erabiltzen dute, esandakoa oso ziurra denean eta gainera perpausaren atzealdean kokatuz, hau da, ez galdegai gisa.

  • Badakit azterketa gainditu duzuna.
-t(z)eko

Aginte-perpausetan gehienbat aditz jokatu gabeak erabiltzen dira eta -t(z)eko atzizkia hartzen dute. Subjuntiboa erabiltzen denean, ordea, -(e)la, -(e)n atzizkiak.
Zenbaitetan, hala ere, agintera-zentzu oso ahula edo subjektu bera dutenean bi aditzek, -t(z)ekoren ordez -t(z)ea erabiltzen da.

  • Amak ohera joateko esan dit.
-(e)lako ustea, zurrumurrua, berria …

-(e)la atzizkiak -(e)ko atzizkia har dezake eta honen bidez zuzenean izen bati lotu. Honela sortzen den perpausak erlatiboaren antz handia du eta inoiz erlatibo bidez ere egiten dira.

  • Gezurretan nabilelako (nabilen) susmoa zabaldu da.

Forma horretatik eratorritakoak dira -(e)lakoan, -(e)lakoa, -(e)lakoak.

  • Orain beste batekin dabilelakoa entzun dut.
Baietz / ezetz

Perpaus konpletiboa bai eta ez partikulen gainean eraikitzen denean, baietz, ezetz esapideak erabiltzen dira.

  • Nik baietz esan nuen, berak, ordea, ezetz.